Symbol ™ (od ang. trademark) to powszechnie używane oznaczenie, które informuje odbiorców, że dana nazwa lub logo jest uważane przez przedsiębiorcę za znak towarowy. Umieszczenie tego symbolu przy logo podkreśla ważny fakt. Właściciel marki „zarezerwował” sobie to oznaczenie. Ma ono służyć jako identyfikator jego produktów lub usług.  Warto podkreślić, że samo wykorzystanie ™ nie wymaga rejestracji – każdy przedsiębiorca może dodać ten symbol do swojego logo czy nazwy firmy, niezależnie od formalnej ochrony prawnej znaku. Umieszczenie ™ ma charakter sygnałowy – zwiększa prestiż marki i sygnalizuje potencjalnym konkurentom zamiar ochrony znaku własnej marki.

Kto może używać symbolu ™? Każdy przedsiębiorca może go stosować na swoich produktach, opakowaniach czy materiałach promocyjnych. Symbol ™ nie wymaga żadnych formalności ani opłat – wystarczy uznać znak za własny. Możesz więc już na starcie działalności umieścić ™ obok nazwy firmy lub logo, pokazując tym samym, że traktujesz je jako swój unikalny znak towarowy. Należy przy tym pamiętać, że ® (zarejestrowany znak towarowy) można stosować tylko po oficjalnej rejestracji znaku w odpowiednim urzędzie; używanie ® bez takiej rejestracji jest zabronione i może skutkować karą grzywny. Symbol © oznacza natomiast prawa autorskie (np. do grafiki logo) i również można go używać bez rejestracji, jednak lepiej zarejestrować znak tm dla pełnej ochrony.

Czy symbol ™ daje ochronę prawną?

Sam symbol ™ nie jest dowodem rejestracji – nie zapewnia więc automatycznej ochrony przed kopiowaniem znaku przez konkurencję. W przeciwieństwie do symbolu ®, ™ nie daje formalnych gwarancji prawnych. Oznacza jedynie „zajawkę” znaku towarowego – w razie sporu może służyć jako wskazówka, że firma używała tego znaku jako pierwsza. Realne prawa do nazwy czy logo wynikają z dwóch źródeł. Może to być rejestracja znaku w urzędzie. Alternatywnie, mogą to być ogólne przepisy, takie jak kodeks cywilny czy ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.  Na przykład w Polsce można skutecznie dochodzić roszczeń za naruszenie niezarejestrowanego znaku na podstawie prawa cywilnego i ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jednak proces dowodowy jest znacznie trudniejszy niż przy znaku zarejestrowanym. Dlatego użycie ™ warto traktować raczej jako element budowania wizerunku – sugeruje profesjonalizm i troskę o markę, ale nie zastępuje formalnych procedur ochronnych. Dla pełnej pewności co do ochrony prawnej najlepiej zgłosić znak do rejestracji – dopiero prawo ochronne na znak (świadectwo ochronne) daje wyłączność na cały kraj czy obszar działania (zob. przykład poniżej) ilustrujący zastosowanie znaku tm.

Przykład: W praktyce oznacza to, że bez rejestracji ochrona znaku działa tylko lokalnie, natomiast rejestracja rozszerza ją na cały kraj. Niezarejestrowany znak może się więc bronić co najwyżej w sądzie lokalnym (np. na podstawie przepisów o nieuczciwej konkurencji), podczas gdy zarejestrowana marka otrzymuje tzw. prawo ochronne dające monopol na wyłączność na wskazanym terenie.

Różnice między ™, ® i ©

• ™ (trademark)

  Oznacza, że przedsiębiorca uznaje dane logo lub słowo za swój znak towarowy. Stosuje się go przy znakach niezarejestrowanych. Nie wymaga żadnej procedury – jest to po prostu sygnał dla konkurencji i klientów, że uznajesz to oznaczenie za własne, co dotyczy symbolu tm.

• ® (registered)

  Symbol zarejestrowanego znaku towarowego. Używasz go dopiero po otrzymaniu prawa ochronnego z urzędu (np. Urzędu Patentowego RP czy EUIPO). Podkreśla on formalną rejestrację i pełną ochronę prawną. Nielegalne jest używanie ®, jeśli znak nie jest oficjalnie zarejestrowany – grozi to sankcjami (w Polsce nawet grzywną). Poza oznaczeniem ® właściciel otrzymuje też świadectwo ochronne, czyli dokument potwierdzający wyłączność. Ułatwia to dochodzenie praw (por. ilustrację poniżej).Świadectwo ochronne: dokument wydawany przez Urząd Patentowy RP po rejestracji znaku: dokument wydawany przez Urząd Patentowy RP po rejestracji znaku. Potwierdza on wyłączne prawo do używania marki. W przeciwieństwie do samego ™, symbol ® gwarantuje silną ochronę na mocy prawa. Daje to na przykład możliwość dochodzenia odszkodowania za naruszenie.

• © (copyright)

  Oznacza prawa autorskie do dzieła, którym może być na przykład grafika logo. Stosujesz go, by poinformować, że autor uważa logo za utwór chroniony prawem autorskim. Nie wymaga rejestracji (w Polsce prawa autorskie powstają z mocy samego prawa). Symbol © nie jest oznaczeniem znaku towarowego; dodanie go przy logotypie chroni formę graficzną (również na zasadach prawa autorskiego), a nie jego funkcję handlową.

Ponadto istnieje ℠ (service mark). Jest on analogiczny do ™, ale przeznaczony dla usług (głównie używany w USA). Z punktu widzenia prawa europejskiego, TM i ℠ funkcjonują praktycznie tak samo. Sygnalizują roszczenie do marki, której nie zarejestrowano.

TM w Polsce, UE i na świecie (USA, Wielka Brytania, inne)

Regulacje w Polsce

• Polska: znak tm i jego regulacje. Każdy przedsiębiorca może używać ™ – polskie prawo tego nie zabrania i nie wymaga formalności. Prawo chroni znak nawet bez rejestracji (poprzez przepisy o nieuczciwej konkurencji czy kodeks cywilny), ale tylko w ograniczonym zakresie i lokalnie, co może być związane z użyciem znaku tm. Tylko zarejestrowany znak można oznaczyć ® – nielegalne użycie symbolu ® grozi sankcjami (art. 308 PWP). Symbol © można stosować dowolnie (prawo autorskie nie podlega rejestracji).

Regulacje w Unii Europejskiej

• Unia Europejska: regulacje dotyczące znaków tm. W ramach UE znaki towarowe funkcjonują na zasadzie first-to-file – ochrona (za wyjątkiem znanych marek) wynika z rejestracji w odpowiednim urzędzie (np. EUIPO). Symbole ™ i © również można stosować swobodnie, bo UE nie reguluje ich użycia. Jednak prawo europejskie nie przewiduje ochrony „pierwszeństwa użycia” jako samodzielnego prawa. Oznacza to, że nie ma europejskiej ochrony dla niezarejestrowanego znaku towarowego. W praktyce więc ™ ma znaczenie wyłącznie informacyjne, a realną ochronę daje rejestracja na poziomie krajowym lub europejskim (EUTM).

Regulacje w USA

• USA: Amerykański system także pozwala każdemu użyć ™ (lub ℠) bez rejestracji. TM jest w USA sygnałem roszczenia do „common law mark” – prawa wynikają z użycia znaku w handlu. ® można stosować dopiero po uzyskaniu federalnej rejestracji w USPTO. Co ważne, prawo amerykańskie premiuje używanie ®. Jeśli właściciel zarejestrowanego znaku nie oznaczy go tym symbolem, może stracić część odszkodowania. Oznacza to na przykład utratę prawa do zwrotu części zysków naruszyciela.  Z kolei błędne użycie ® może być uznane za oszustwo.

Regulacje w Wielkiej Brytanii

• Wielka Brytania: W UK symbol ™ nie ma znaczenia prawnego – można go swobodnie dodawać do dowolnych znaków (zarejestrowanych i niezarejestrowanych). Natomiast znak ® lub słowo „registered” może się pojawić wyłącznie przy zarejestrowanym znaku (chronionym w UKIPO). Fałszywe oznaczenie znaku jako ® (gdy nie jest zarejestrowany) jest tam przestępstwem (Art. 95 Trademarks Act 1994, który odnosi się do ochrony znaków tm. Symbol © można używać jak w Polsce – informuje jedynie o prawie autorskim, bez konieczności rejestracji.

Ciekawostka: Niektóre kraje mają własne odpowiedniki symboli ®. Na przykład we Francji można zamiast ® używać „MD” (symbolu tm).marque déposée) lub „MC” (marque de commerce, czyli znak towarowy w kontekście symbolu tm.) dla zarejestrowanych znaków. W Niemczech nie istnieje TM/℠ – tam stosuje się oznaczenia słowne lub właśnie ®, ale prawo zakazuje oznaczania symbolem ® znaku niezarejestrowanego (uznaje się to za wprowadzanie w błąd).

Obowiązujące przepisy i trendy (stan na 2025)

• Polska:

  Obowiązuje Prawo własności przemysłowej (znowelizowane ostatnio kilkukrotnie, m.in. w 2019–2021 r.). Art. 120 PWP definiuje, czym jest znak towarowy, w tym znaczek tm. Symbol ™ nie jest uregulowany przepisami – jego stosowanie leży w gestii przedsiębiorcy, co oznacza symbol tm przy logo. Za nielegalne uznaje się natomiast wprowadzanie w błąd co do ochrony znaku (art. 308 PWP) – szczególnie użycie ® bez prawa ochronnego, co może wpływać na postrzeganie znaku tm. Warto również wspomnieć o rosnącej świadomości prawnej młodych firm: od 2021 roku Polska (we współpracy z EUIPO) realizuje programy dofinansowań (SME Fund) na rejestrację znaków towarowych. Na rok 2025 zaplanowano kolejną edycję funduszu SME, refundującą część kosztów zgłoszenia UE/EUIPO, co jeszcze bardziej zachęca przedsiębiorców do rejestracji i użytku symbolu ® (dla zarejestrowanych).

• UE i świat:

  W Unii od maja 2019 działa unijna regulacja znaków towarowych (EUTMR) i EUIPO, które zapewniają jednolite prawo dla EUTM. Przepisy te potwierdzają, że prawa do znaku zdobywa się przez rejestrację w urzędzie patentowym – nie ma wspólnotowej ochrony niezarejestrowanego znaku. W praktyce zatem symbol ™ w UE jest traktowany jak zwykły znak towarowy wg prawa krajowego, a znak ® informuje, że masz prawo ochronne (EUTM lub krajowe). Instytucje (WIPO, EUIPO, USPTO) podkreślają też, że korzystanie z ™ jest dobrowolne – nie jest wymagane dla ochrony, ale ostrzega konkurentów. W USA i UK  obecnie żadna ustawa tego nie zmienia – każdy dalej stosuje ™ przy markach nieuregulowanych i ® przy zarejestrowanych, tak jak dotychczas.

../../europejski-znak-towarowy/

Podsumowując, symbol ™ przy logo to przede wszystkim komunikat marketingowy: buduje profesjonalny wizerunek firmy i sygnalizuje unikalność marki, co oznacza tm. Nie zastąpi on jednak formalnej rejestracji znaku, dlatego – o ile to możliwe – warto przeprowadzić procedurę zgłoszeniową (teraz jest na to sprzyjający czas dzięki dofinansowaniom). Jeśli jednak rejestracja jeszcze trwa lub nie jest planowana, dodanie ™ obok nazwy czy logo to prosty i bezpłatny sposób informowania otoczenia o swoim prawie do marki.